Waarom zijn de prijzen op de energiemarkt zo volatiel?

lamp grafiek evolutie prijzen

Het afgelopen jaar zagen we hoe de energieprijzen sterk beïnvloed werden door tal van externe factoren. Hoewel de prijzen op de energiemarkt vandaag gelukkig weer gedaald zijn, kunnen we de situatie op de energiemarkt nog niet helemaal stabiel noemen. Wij zochten uit hoe het komt dat de prijzen op de energiemarkt zo volatiel zijn.

Welke factoren bepalen de energieprijzen? 

De prijzen op de energiemarkt zijn onderhevig aan heel wat verschillende factoren (denk maar aan grondstofvoorraden, temperatuurschommelingen, geopolitieke situaties, etc.) die ervoor zorgen dat de energieprijzen erg wisselvallig kunnen zijn.

Wet van vraag en aanbod

Net als op elke andere handelsmarkt spelen vraag en aanbod een centrale rol. Tijdens de coronacrisis viel een deel van de economie bijvoorbeeld helemaal stil. Als gevolg van de verlaagde vraag naar energie waren de energieprijzen in deze periode uitzonderlijk laag. Zodra de economie heropstartte, steeg de vraag opnieuw en volgden de prijzen dezelfde trend.

Europese interconnectiviteit 

Het feit dat de Europese energienetwerken onderling verbonden zijn, speelt natuurlijk ook mee. Dankzij die interconnectie kunnen eventuele tekorten gemakkelijk worden opgevangen door andere landen.

De onderlinge verbinding houdt echter ook in dat wanneer de grondstofprijzen stijgen, dit wordt doorgerekend in de Europese energieprijzen. Wist je bijvoorbeeld dat de Duitse steenkoolcentrales erg belangrijk zijn voor de Europese elektriciteitsvoorraden? Door de piek van de steenkoolprijzen in 2022 werden de elektriciteitsprijzen dan ook de hoogte in geduwd. Bovendien beïnvloeden het veelvuldig gebruik van steenkool en de bijhorende uitstoot de prijzen van de CO2-emissierechten, wat ook weer wordt doorgerekend in de energieprijzen.

Volledige afhankelijkheid voor gas

Terwijl we in België ook zelf elektriciteit produceren (uit kernenergie, maar ook uit water-, wind- en zonne-energie), zijn we voor gas volledig afhankelijk van import vanuit het buitenland. In Europa produceren namelijk enkel Noorwegen, Nederland en het Verenigd Koninkrijk gas. Verder kan er ook gas geïmporteerd worden uit Rusland, Qatar of de Verenigde Staten. Dat gebeurt allemaal via gaspijpleidingen of per boot (LNG). In de winter zijn de prijzen doorgaans hoger omdat de vraag dan ook groter is. Door gasvoorraden aan te leggen tijdens het jaar, wanneer de prijzen lager zijn, kunnen prijsschommelingen beperkt worden.

Hoe zijn de energieprijzen de afgelopen jaren geëvolueerd?

Evolutie van de prijs per kWh tussen augustus 2021 en februari 2023*

Evolution prices august 21 until february 23
Oranje = evolutie elektriciteitsprijs
Blauw = evolutie gasprijs

* Evolutie in euro van de prijs per kWh exclusief belastingen, transport- en distributiekosten en kosten voor groene stroom en WKK. Voor elektriciteit zijn dit de gemiddelde maandelijkse quoteringen van de Belpex DAM zoals beschikbaar op de website van de CREG. Voor gas gaat het om de maandelijkse quoteringen van de TTF101 zoals beschikbaar op de website van de CREG. 

Dat de hierboven genoemde factoren de prijzen op de energiemarkt wel degelijk beïnvloeden, is duidelijk te zien in de bovenstaande grafiek. De grillen van de energiemarkt van augustus 2021 tot en met februari 2023 kunnen namelijk worden toegeschreven aan:

  • De heropstart van de economie na de coronacrisis
  • Stijging van de grondstofprijzen en CO2-emissierechten
  • Onderhouds- en herstelwerken in de Franse kerncentrales: dat was vooral het geval in 2022 nadat de onderhoudswerken eerder waren uitgesteld door de coronacrisis.
  • Onzekere aanvoer van Russisch gas vanwege de geopolitieke situatie met Oekraïne. Aangezien 30% van onze elektriciteit wordt geproduceerd met gas was dit ook voelbaar in de elektriciteitsprijs.

Wat was de impact op de energiefacturen?

Zeker voor wie een variabel contract had of nog steeds heeft, had de energiecrisis een grote impact op de energiefacturen. Hoewel de consumenten zoveel mogelijk energie probeerden te besparen, bleven de facturen nog altijd oplopen.

Gelukkig kwamen er snel steunmaatregelen van de overheid. Zo werd onder andere de btw op gas en elektriciteit van 21% verlaagd naar 6% (deze maatregel werd trouwens definitief verlengd), kwam er een verwarmingspremie ter waarde van 100 euro en werd er een federaal basispakket toegekend voor november en december 2022 en januari, februari en maart 2023. Op onze website vind je een volledig overzicht van de energiemaatregelen.

Daarnaast deden de Belgen ook hun best om energie te besparen en zo hun energiefacturen te doen dalen. Met succes, want het elektriciteits- en gasverbruik van de Belgen daalde in 2022.

Tot slot

Dat de energieprijzen in 2020 historisch laag waren en slechts twee jaar later tot ongekende hoogtes stegen, toont aan hoe snel het tij kan keren. De volatiliteit van de energiemarkt maakt het dan ook moeilijk om te voorspellen wat de toekomst zal brengen. Daarom blijft het belangrijk om je energieverbruik te allen tijde zo goed mogelijk onder controle te houden. Want wat de situatie op de energiemarkt ook is, de goedkoopste energie blijft de energie die je niet verbruikt. Het is evenwel zo dat de prijsdaling die we vaststellen vanaf november 2022 vooral in het voordeel is geweest voor mensen met een variabel tarief. Dit tarief evolueert mee met de fluctuaties op de energiemarkt, en zal logischerwijs ook dalen wanneer de prijzen op de energiemarkt dalen.

Neem dus zeker een kijkje op onze blog en ontdek onze tips om jouw energieverbruik, en dus ook jouw facturen, te verlagen!